KDEren 25 urte

1969an, Ken Thompson eta Dennis Ritchie UNIXen lanetan hasi ziren. Hasieran mihiztatzailean idatzia, laster Crekin, Ritchie-k idatzitako eta goi mailakotzat hartzen den lengoaia batean, berridatzi zen.

Thompson eta Ritchie

1979an, Bjarne Stroustrup «C, klaseekin» garatzen hasi zen, gerora C++ bihurtuko zena. Bere iritzian, aldi berean eraginkorrak eta dotoreak ziren programak idaztea ahalbidetzen zuen garai hartako lengoaia bakarra zen.

Bjarne Stroustrup

1984an, Richard Stallman GNU («GNU is Not Unix» - GNU ez da Unix) garatzen hasi zen, Unix-en, pribatiboa zena, oinarritutako sistema eragile aske bat.

Richard Stallman

1991an, Linus Torvaldsek Linux muina sortu zuen MINIX, Andrew Tanenbaumek idatzitako Unix-en bertsio batean oinarrituta. Linux-en agerpenak software askearen historia irauli eta ezagutzera ematen lagundu du. Begiratu Linux Muinaren 25 urteko garapenaren infografia.

Linus Torvalds

1993an, GNU eta Linux oinarri dituzten aurreneko banaketa askeak agertzen hasten dira. GNU/Linux banaketa bat, Linux muinak, GNU tresnek eta liburutegiek, eta aplikazio-bilduma batek osatu ohi dute.

GNU eta Tux

1995ean, Norvegiako Troll Tech konpainiak plataforma-arteko Qt azpiegitura («framework») sortu zuen, hurrengo urtean KDE sortzeko erabiliko zena. Qt, KDEren teknologia nagusien oinarria bilakatu zen 20 urte hauetan. Qt-ren historiari buruz gehiago ezagutu ezazu.

Qt logoa

1996an, Matthias Ettrichek «Kool Desktop Environment» (KDE) - «Kool» mahaigain ingurunea iragarri zuen, Unix sistemetarako interfaze grafiko bat, Qt eta C++ erabiliz sortua eta azken erabiltzailearentzat diseinatua. «KDE» izena CDE, garai hartan pribatiboa zen ingurune grafikoari lotutako hitz-joko bat zen. Irakurri KDE Proiektuaren jatorrizko iragarpena.

Matthias Ettrich

1997an, KDEren 15 garatzaile inguru elkartu ziren Arnsberg-en, Alemanian, proiektuaren inguruan lan egiteko eta honen etorkizunari buru eztabaidatzeko. Ekitaldi hau KDE One izenarekin egin zen ezagun.

Cornelius Schumacher-ren artxiboa

KDEren 1. beta bertsioa proiektua iragarri zenetik justu urtebetera argitaratu zen. Argitalpenaren testuak azpimarratzen zuen KDE ez zela leiho-kudeatzaile bat, baizik eta ingurune bateratu bat zeinetan leiho-kudeatzailea beste atal bat gehiago zen.

KDE 1. Betaren pantaila-argazkia

1997an, KDE e.V., KDE komunitatea finantzen aldetik eta alde legaletik ordezkatzen duen irabazi asmorik gabeko erakundea sortu zen Tübingen-en, Alemania.

KDE e.V. logoa

KDE Free Qt Foundation fundaziorako akordioa sinatu zuten KDE e.V. eta Trolltech-ek, garai hartan Qt-ren jabea. Fundazioak Qt Software Aske gisa erabiltzeko aukera iraunkorra bermatzen du.

Konqui, haren bihotzean Qt duela

KDEk bere ingurune grafikoaren 1. bertsio egonkorra argitaratu zuen 1998an, alderdi aipagarriekin, hala nola aplikazioak garatzeko azpiegitura («framework»), KOM/OpenParts, eta bere bulegoko suitearen aurrerapena. Begiratu KDE 1.x pantaila-argazkiak.

KDE 1

1999ko apirilean, herensuge bat iragarri zuten «KDE Laguntza-guneko» laguntzaile animatu berri gisa. Hain xarmagarria, ezen aurreko proiektuko maskota, Kandalf, ordezkatu zuen 3.x bertsiotik aurrera. Ikusi Konqi eta Kandalf erakusten dituen KDE 2ren pantaila-argazkia.

Konqi

1999ko urrian, KDE garatzaileen topaketa egin zen Erlangen, Alemanian. Irakurri KDE Two biltzarrari buruzko txostena.

Taldeko argazkia (Cornelius Schumacher-ren artxibotik)

KDE 2 1.beta bertsiotik nabari daiteke proiektua izendatzeko eran aldaketa bat. Garai batean argitalpenek «K Desktop Environment» gisa aipatzen zutena, soilik «KDE Desktop» gisa aipatzen hasi ziren.

KDE 2ren logoa

2000ko uztailean, KDE garatzaileen hirugarren (beta) topaketa egin zen Trysil-en, Norvegia. Jakin ezazu biltzarrean zer egin zen.

Cornelius Schumacher-ren artxiboa

KDEk bere bigarren bertsioa argitaratu zuen, berritasun nagusi gisa Konqueror web-arakatzaile eta fitxategi-kudeatzailea; eta KOffice bulegotika suitea aurkezten zituena. KDEk bere kodea ia osorik berridatzi zuen bigarren bertsio honetarako. Begiratu KDE 2.0 pantaila argazkiak.

KDE 2

2.1.2 bertsioaren argitalpen iragarpenetik aitzin ere nomenklatura aldaketa bat egon zen. Iragarpena, KDE, «KDE Proiektu» gisa aipatzen hasi zen.

KDE 2.1en plast-pantaila

2001eko martxoan, komunitateko emakumeen taldearen sorrera iragarri zen. KDE Women - KDE Emakumeak sortzea, software askeko komunitateetan emakumeen kopurua handitzen laguntzeko xedea zuen, bereziki KDEn. Ikusi «Akademy 2010»eko «Highlights of KDE Women» bideoa.

Katie, Konqi-ren neska-laguna

2002ko martxoan, 25 garatzaile inguru bildu ziren KDEren hirugarren topaketan Nuremberg-en, Alemania. KDE 3 argitaratzear zegoen eta KDE 2ko kodea Qt 3 liburutegi berrira migratu beharra zegoen.

«KDE Three»ko taldeko argazkia

KDEk bere hirugarren bertsioa argitaratu zuen, gehitutako berrikuntzen artean KDEPrint, inprimatzeko azpiegitura berri bat; proiektua 50 hizkuntzara itzuli izana; eta «KDE Edutainment» Proiektuak mantendutako aplikazio hezigarrien pakete bat erakusten zituen. Begiratu KDE 3.0 pantaila-argazkiak.

KDE 3

2002ko abuztuan, erakundearen lan egiteko modua finkatzeko funtsezkoa izan zen KDE e.V.ko batzordeko kideen biltzar bat egin zen. Biltzar honetan erabaki zen, beste gauza batzuen artean, «KDE» marka erregistratuko zela eta kide berrien gonbita e.V.ko jarduneko bi kidek luzatu eta sostengatu behar zutela.

Taldeko argazkia (Cornelius Schumacher-ren artxibotik)

3.1 bertsioan komunitateak KDE itxura berri batekin aurkeztu zuen, trepetentzako «Keramik» izeneko gai berri bat, eta «Crystal» ikonoentzako gai lehenetsi gisa. Begiratu KDE 3.1 New Feature Guide, ezaugarri berrien gida.

KDE 3.1

2003ko abuztuan, herrialde ezberdinetako 100 kolaboratzaile inguru bildu ziren Txekiar Errepublikako gaztelu batean. Ekitaldiari Kastle izena eman zitzaion eta «Akademy»ren aurrekaria izan zen, komunitatearen urteroko nazioarteko topaketa bihurtuko zen ekitaldia.

«Kastle»eko taldeko argazkia

2004ko abuztuan, Komunitatearen nazioarteko aurreneko topaketa egin zen. Ekitaldia Ludwigsburg-en, Alemania, egin zen eta harrezkero urtero egiten den «Akademy» izeneko nazioarteko ekitaldi sailaren abioa izan zen. Hiriko «Filmakademie» zinema eskolan egin zelako hartu zuen izen hori. Begiratu Akademi guztietako taldeko argazkiak.

«Akademy 2004»ko taldeko argazkia

KDE 3.5 argitaratu zen. Bertsio honek hainbat ezaugarri berri ekarri zituen, haien artean, SuperKaramba, zure mahaigaina «aplikaziotxoekin» norbere gustura moldatzeko aukera ematen zuen tresna bat; Amarok eta Kaffeine jotzaileak; eta K3B euskarri erretzailea. Ikusi KDE 3.5: Ezaugarri berrien ikusizko gida.

KDE 3.5

2006ko martxoan, Espainiako KDE kolaboratzaileen lehenengo topaketa egin zen Bartzelonan. Harrezkero, Akademy-Es urteroko ekitaldi bat bilakatu da. Jakizu gehiago KDE kolaboratzaile espainiarren taldeari buruz.

Aurreneko «Akademy-Es»eko argazkia

2006ko uztailean, KDEko oinarrizko liburutegien garatzaileak Trysill-en, Norvegia, bildu ziren «KDE Four Core» topaketarako. Ekitaldia nolabait «KDE Beta Three» Biltzarraren eta «KDE Three» Topaketaren ondorengo moduko bat izan zen eta garatzaileek bertan KDE 4ren garapenean eta proiektuaren oinarrizko liburutegi batzuen egonkortzean lan egin zuten.

Taldeko argazkia (Cornelius Schumacher-ren artxibotik)

2007ko martxoan, KDEko eta Gnomeko hainbat kolaboratzaile A Coruñan, Espainia, elkartu ziren, bi proiektuen arteko lankidetza finkatzeko. Ekitaldia Guademy izenarekin ezagutu zen, Guadec, Gnome-ren ekitaldiari emandako izenaren eta Akademy, KDE ekitaldiari emanikoaren arteko nahasketa.

«Guademy»ko taldeko argazkia

2007ko maiatzean, KDE 4ren 1. alfa bertsioa, «Knut» kode-izenduna, iragarri zen. Iragarpen honek mahaigain erabat berria erakutsi zuen, gai berri batekin, Oxygen, Okular eta Dolphin gisako aplikazio berriekin, eta mahaigaineko oskol berri batekin, Plasma. Begiratu KDE 4.0 1. Alfa: Ezaugarri berrien ikusizko gida.

KDE 4, 1. Alfa

2007ko urrian, KDEk bere garapen plataformaren argitalpen hautagaia iragarri zuen, KDE aplikazioak garatzeko oinarrizko liburutegi eta tresnez osatua.

Konqi garatzailea

2008an, komunitateak KDE 4 iraultzailea iragarri zuen. Oxygen, lehenetsitako gai berria ikusteak sortu zuen zirrara, eta Plasma, mahaigaineko interfaze berriaz gain; KDE 4k ondo aplikazioak aurkeztuz ere berritzailea izan zen: Okular PDF erakuslea, Dolphin fitxategi-kudeatzailea, baita Kwin ere, efektu grafikoen sostengua emanez. Begiratu KDE 4.0 ikusizko gida.

KDE 4.0

4.1 bertsioren iragarpenetik aitzin KDE «komunitate» gisa aipatzeko joera zegoen, ez soilik «Proiektu» gisa egitekoa. Aldaketa hori aintzakotzat hartu eta berretsi egin zen hurrengo urteko marka-berritzeko iragarpenean.

Konqui-en Komunitatea

2009ko urtarrilean, «Camp KDE»ren lehenengo edizioa izan zen Negril-en, Jamaica. Ameriketan egindako lehenengo ekitaldia izan zen. Honen ondoren beste bi biltzar gehiago egin ziren AEBetan, 2010ean San Diegon, eta beste bat 2011n San Frantzizkon.

2009ko taldeko argazkia

2009ko uztailean, aurreneko «Desktop Summit», Mahaigainaren Gailurra, KDE eta Gnome komunitateetako biltzar bateratua egin zen Kanaria Handian, Espainia. Akademy 2009 ekitaldi honekin batera egin zen.

«DS 2009»ko taldeko argazkia

Komunitatea milioi 1«commit»eko marka egitera iritsi zen. 2006ko urtarrileko 500.000tik eta 2007ko abenduko 750.000tik, soilik 19 hilabete beranduago, kolaborazioak milioi bateko markara iritsi ziren. Kolaborazio hauen igoerak KDE 4 berritzailea abiatzearekin bat egiten du.

Garaiko kolaboratzaile aktiboak

2009ko irailean, Randa Topaketak gisara ezagutzen diren ekintza sailean aurreneko topaketa egin zen Randa, Suitzako Alpeetan. Ekitaldiak komunitateko hainbat proiekturen esprintak ekarri zituen. Harrezkero, Randako Topaketak urtero egiten dira.

Lehen RM-ko taldeko argazkia

2009ko azaroan, komunitateak bere markan aldaketak iragarri zituen. «K Desktop Environment» izena anbiguoa eta zaharkitua bilakatua zen eta «KDE» izango zen haren ordezkoa. «KDE» izenak ez dio aurrerantzean soilik mahaigaineko inguruneari aipamen egingo, orain, komunitatea eta honek sostengatzen duen aterki proiektua, biak, ordezkatzen ditu.

Markari buruzko grafikoa

4.3.4 bertsiotik aitzin, KDE iragarpenek produktuen suite osoa «KDE Software Compilation» (KDE SC) - KDE Software Bilduma bezala aipatzen hasi ziren, joera hori baztertu egin da.

Markaren mapa

2010eko apirilean, Brasilgo kolaboratzaileen aurreneko topaketa izan zen. Ekitaldia Salvadorren, Bahia, egin zen eta Brasilen egindako Akademy edizio bakarra izan zen. 2012tik aitzin, ekitaldia Latinoamerikarako osoko kolaboratzaileen topaketa izatera zabaldu zen.

«Akademy-Br»ko taldeko argazkia

2010eko ekainean, KDE e.V.ek «Join the Game» - Batu Jokora, laguntza-partaidetza programa iragarri zuen, komunitateari finantza-laguntza ematea sustatzea helburu duena. Programan parte hartuz KDE e.V.ren kide bilakatzen zara, urtero diru kopuru batekin lagundu eta erakundearen urteko topaketetan parte-hartzeko aukera lortuz.

JtG logoa

2010eko abuztuan, komunitateak beren produktuen: «Development Platform» Garapen-plataforma, «Applications» Aplikazioak eta «Plasma Workspaces» Plasma Languneen 4.5 bertsioa iragarri zuen. Haietako bakoitza argitalpen iragarpen bereizia izaten hasi zen. Bertsio honetan aipatzekoen artean dago 4.4 bertsioan iragarri zen «netbook»entzako Plasma interfazea.

Plasma Netbook pantaila-argazkia

2010eko abenduan, komunitateak Calligra Suitea iragarri zuen, KOffice suitetik bereizketako proiektu bat. KOffice2011an eten zen.

Calligra Suitearen logoa

2011ko martxoan, KDE eta Qt komunitateak Indian lehenengo konferentzia egin zuen Bengaluru-n. Harrezkero, ekitaldia urtero egiten da.

«Conf India»ko taldeko argazkia

2011ko abuztuan, KDE eta Gnome komunitateen beste biltzar bateratu bat egin zen Berlinen, Alemania. mundu osoko ia 800 kolaboratzaile elkartu ziren ideiak partekatu eta software askeko hainbat proiektutan elkarlanean jarduteko.

«DS 2011»ko taldeko argazkia

Komunitateak mugikorretarako bere interfazearen lehenengo bertsioa argitaratu zuen, Plasma Active. Aurrerago, «Plasma Mobile»k ordezkatu zuen.

Plasma Active 1en pantaila-argazkia

2012ko apirilean, KDEren Latinoamerikako kolaboratzaileen aurreneko topaketa, LaKademi, egin zen. Porto Alegren, Brasilen izan zen. bigarren edizioa 2014an egin en São Paulon, eta harrezkero urteroko ekitaldi bat izan da. Orain arte, edizio guztiak Brasilen egin dira, bertan baitago Latinoamerikako komunitateko kolaboratzaileen kopuru handiena.

«LaKademy 2012»ko taldeko argazkia

KDE Manifestua, KDE proiektu baten onurak eta betebeharrak aurkezten dituen dokumentu bat. Komunitatea gidatzen duten oinarrizko balioak ere barneratzen ditu: Gobernantza irekia, Software askea, Inklusibitatea, Berrikuntza, Jabetza komuna, eta Azken erabiltzaileagan arreta ipintzea.

KDE Manifestuaren artea

2012ko abenduan, komunitateak Krita erabiliz maskota berri bat sortzeko lehiaketa bat abiatu zuen. Lehiaketaren irabazlea Tyson Tan izan zen, Konqi and Katieren itxura berriak sortu zituelarik.

Konqi birdiseinatua

2013ko irailean, komunitateak bere produktuen argitalpen zikloan aldaketak iragarri zituen. Haietako bakoitzak, Languneek, Aplikazioek eta Plataformak orain argitalpen bereiziak dituzte. Aldaketa dagoeneko KDE Teknologien berregituratzearen isla zen. Berregituratze honen emaitza izan ziren hurrengo urtean argitaratuko ziren hurrengo belaunaldiko komunitateko produktuak.

KDE teknologien bereizien grafikoa

Frameworks 5 (KF5) azpiegituraren lehenengo bertsio egonkorra, «KDE Platform 5»en ondorengoa, argitaratu zen. Qt 5ean oinarritutako KDE liburutegien belaunaldi berri honek KDE garapen plataforma modularragoa egin eta plataforma arteko garapena erraztu du.

KDE teknologien garapenaren eboluzioa

Plasma 5aren lehenengo bertsio egonkorraren argitalpena. Plasmaren belaunaldi berri honek gai berri bat du, «Breeze». Aldaketen artean dago OpenGL(ES) «scenegraph» baten inguruan oinarritutako osorik hardware bidez azeleratutako grafiko-pila berri batera migratzea. Plasmaren bertsio honek oinarri gisa Qt 5 eta Frameworks 5 erabiltzen ditu.

Plasma 5en pantaila-argazkia

2014ko abenduan, GCompris KDEren proiektuak inkubatzekora batzen da. Bruno Coudoin, 2000. urtean proiektua sortu zuen lagunak, «Qt Quick»ekin berridaztea erabaki zuen mugikorreko plataformetan haren erabilera errazteko. Jatorrian GTK+ erabiliz idatzi zen.

GCompris-en logoa

Komunitateak Plasma Mobile iragarri zuen, Qt, Frameworks 5 eta Plasma Shell teknologiak erabiltzen dituen telefono adimendunetarako interfaze bat.

Plasma Mobile-n argazkia

Wayland-ekin zebilen Plasmaren lehenengo irudi «bizia» zama-jaisteko eskuragarri ipini zen. 2011tik, komunitatea KWin, Plasmaren konposatzaile eta Leiho-kudeatzailea Wayland-ekin bateragarria egiteko lanean dabil.

KWin Wayland-en

5.5 bertsioa iragartzen da hainbat ezaugarri berrirekin: «Breeze» gaira gehitutako ikono berriak, «OpenGL ES»erako euskarria KWin-en, Waylan-en euskarria izateko aurrerapena, lehenetsitako letra-tipo berri bat (Noto), diseinu berria.

Plasma 5.5en pantaila-argazkia

Komunitateak iragarri zuen proiektu berri bat gehitu zuela bere inkubatzekoan, KDE Neon, Ubuntun oinarritua. Garatzaileek, proba-egileek, artistek, itzultzaileek eta onartzaile goiztiarrek kode freskoa lortu dezakete Git-etik KDE komunitateak «commit» egin ahala.

Neon 5.6en pantaila-argazkia

Akademy 2016 QtConen zati gisa egin zen 2016ko irailean Berlinen, Alemania. Ekitaldiak elkartu zituen Qt, FSFE, VideoLAN eta KDE komunitateak. KDEren 20 urteak, VLCren 20 urteak, eta FSFEren 15 urteak opatu zituen.

QtCon-eko pankarta

Kirigami argitaratzen da, mugikorrerako edo mahaigaineko gailuetarako Qt-en oinarritutako aplikazioak garatzeko QML osagai multzo bat.

Kirigami-ren logoa

2016. urtearen hasieran, komunitateko kideen artean eginiko inkesta baten eta eztabaida ireki baten ondorioz, KDEk etorkizunerako duen bisioa deskribatzen duen dokumentu bat argitaratu du. Ikuspegi horrek bere kideek garrantzitsuentzat jotzen dituzten balioak irudikatzen ditu: «Bakoitzak bere bizitza digitalaren gaineko kontrola izanda askatasuna eta pribatutasuna baliatu ditzakeen mundu bat». Ikuspegi hori definitzeko ideia, komunitatea bultzatzen duten motibazio nagusiak zein diren argitzea zen.

Komunitatearen eta bere aliatu izan diren erakundeen arteko lankidetza formalizatzeko, KDE e.V.k Aholku Batzordea iragarri zuen. Batzorde Aholku-emailearen bidez, erakundeek komunitateko jarduera eta erabakiei buruzko iritziak plazaratu ditzakete, KDE e.V.ren ohiko bileretan parte hartu eta Akademy eta komunitateko «sprint»etara joan daitezke.

Urriaren 14an, KDEk 20. urtebetetzea ospatu zuen. Unix sistemetarako mahaigainerako ingurune gisa hasi zen proiektua, gaur egun mahaigaineko teknologietatik haratago doazen ideiak eta proiektuak inkubatzen dituen komunitate bat da. Urteurrena ospatzeko, komunitateak, bere kolaboratzaileek idatzitako liburu bat argitaratu zuen. Festak ere egin genituen, zortzi herrialdetan egin ere.

KDEk 20 urte, Elias Silveira-ren artea

Espainiako magalekoen txikizkari batekin lankidetzan, komunitateak «KDE Slimbook»aren merkaturatzea iragarri zuen, KDE Plasma eta KDE Aplikazioak aurrez instalatuta dakartzan «ultrabook» bat. Magalekoak aurrez instalatutako KDE Neon bertsio bat eskaintzen du eta txikizkariaren webgunetik eros daiteke.

KDE Slimbook

Berlinen egin zen «QtCom 2016»an inspiratuta, non KDE, VLC, Qt eta FSFE komunitateak bildu ziren, Brasilgo KDE komunitateak «QtCon Brasil» hartu zuen 2017an. Ekitaldia São Paulo hirian egin zen eta Brasilgo eta atzerriko Qt adituak bildu zituen hitzaldien bi egunetan eta trebakuntzako egunean.

KDE eta Purism «Plasma Mobile» «Librem 5» telefono adimendunera egokitzeko lankidetza abiatu dute, konpainia estatubatuarrak fabrikatzen duen telefonoa. Librem 5 erabiltzailearen komunikazioen pribatutasuna eta segurtasuna zaintzera bideratuta dagoen telefono bat da. Egokitzeko proiektua abian da, eta laster izango dugu erabiltzaileak erabat kontrolatutako munduko lehenengo telefonoa eta Plasma Mobile ibiliko du.

KDEk hurrengo lau urtetarako helburuak finkatzen ditu. Kideek 2015etik aurrera egindako ahaleginaren zati gisa, komunitateak hiru helburu nagusi definitu ditu datozen urteetarako: bere softwarearen erabilgarritsuna eta produktibitatea hobetzea, bere softwareak erabiltzaileen pribatutasuna babesten laguntzen duela ziurtatzea eta kolaboratzaile berrien laguntza eta bat egitea erraztea.